Ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται από διάφορες χημικές ενώσεις. Το φαγητό μας επίσης. Ακόμα και ο έρωτας είναι σε σημαντικό βαθμό και θέμα... χημείας. Πολλά από τα σημερινά καταναλωτικά αγαθά δεν θα υπήρχαν χωρίς την εκρηκτική ανάπτυξη του χημικού τομέα. Πολλά από τα χημικά που κυκλοφορούν, όμως, και ερχόμαστε σε επαφή μαζί τους σε συχνή ή λιγότερη συχνή βάση, δεν είναι πάντα ακίνδυνα φυσικά χημικά. Κάποια μπορεί να προκαλέσουν επιπτώσεις στην υγεία, λιγότερο ή περισσότερο σοβαρές, καρκίνους, ορμονικές διαταραχές.
Δεκάδες χιλιάδες χημικά έχουν κατασκευαστεί από τον άνθρωπο σε εργαστήρια και βιομηχανικές εγκαταστάσεις και χρησιμοποιούνται ως φάρμακα, λιπάσματα, διαλύτες, χρώματα και βερνίκια ή σε τρόφιμα, συσκευασίες, χαλιά, παιχνίδια, αποσμητικά και αρώματα, τηλεοράσεις, ψυγεία, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, οικοδομικά υλικά.
Τα τελευταία 50 χρόνια η παραγωγή και κατανάλωση χημικών έχει αυξηθεί ως και 400 φορές σε παγκόσμιο επίπεδο.Οι ευρωπαίοι πολίτες ανησυχούν ιδιαίτερα -όχι άδικα- για τις επιπτώσεις στην υγεία τους αλλά και στα οικοσυστήματα από την έκθεση σε ένα μεγάλο αριθμό χημικών. Πράγματι, στον ανθρώπινο οργανισμό (μητρικό γάλα, ιστός, αίμα, ζωτικά όργανα κα), στα διάφορα άλλα είδη (ψάρια, θηλαστικά, φυτά κα), στον αέρα, στο νερό, στα ιζήματα αλλά και σε προϊόντα (γάλα, τρόφιμα, κα) ανιχνεύονται διάφορα χημικά. Στο σώμα των Εσκιμώων στον νότιο Καναδά ή των πιγκουίνων στους πόλους, στον αέρα στο Αιγαίο ή στο βυθό της θάλασσας εμφανίζονται υψηλές συγκεντρώσεις χημικών παρόλο ότι οι πηγές ρύπανσης είναι ιδιαίτερα μακριά.
Τα επικίνδυνα και τοξικά χημικά δεν γνωρίζουν σύνορα:
Σε μια έρευνα της US National Oceanographic and Atmospheric Administration σε μια ακατοίκητη και όχι βιομηχανική περιοχή κοντά στο Β. Πόλο, στον Καναδά, διαπιστώθηκε ότι το 70-82% των επικίνδυνων ουσιών διοξινών προέρχονταν από πηγές στις ΗΠΑ, το 11-25% από τον Καναδά, 5-11% από το Μεξικό ενώ 2-20% πιθανώς από περιοχές έξω από τη Β. Αμερική, κυρίως από την Ιαπωνία, το Βέλγιο, τη Γαλλία και τη Βρετανία. Οι κύριες πηγές εκπομπών διοξίνης θεωρήθηκαν η καύση των αστικών απορριμμάτων (25%), η ανεξέλεγκτη καύση απορριμμάτων (22%) και η καύση τοξικών αποβλήτων σε τσιμεντοβιομηχανίες (18%). Το 95% της έκθεσης των ανθρώπων σε διοξίνες γίνεται μέσω της κατανάλωσης ζωικών προϊόντων (λίπος). Στις γυναίκες των κατοίκων Inuit της Αρκτικής περιοχής που τρέφονται μόνο από κυνήγι και ψάρια έχουν διαπιστωθεί ανησυχητικά υψηλές συγκεντρώσεις διοξινών στο μητρικό γάλα, σε ορισμένες περιπτώσεις τιμές διπλάσιες από αυτές που ανιχνεύονται στο μητρικό γάλα γυναικών π.χ. στο Κεμπέκ του Καναδά.
Στη Σουηδία παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει παραγωγή πολυβρομιωμένων ενώσεων που χρησιμοποιούνται σε ηλεκτρονικές συσκευές για την επιβράδυνση τυχόν πυρκαγιάς (φλόγας), οι συγκεντρώσεις των επικίνδυνων αυτών χημικών ενώσεων στο μητρικό γάλα είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές και έχουν παρουσιάσει κατακόρυφη αύξηση από το 1970. Σήμερα κάθε ενήλικας ευρωπαίος έχει στο σώμα του πάνω από 500 διαφορετικά βιομηχανικά χημικά που συσσωρεύονται συνήθως στο λιπώδη ιστό. Τα περισσότερα από αυτά είναι φυτοφάρμακα. Σωστά η Ευρωπαϊκή Ένωση επαναπροσδιορίζει την πολιτική και τη νομοθεσία της για τα χημικά. Η πολιτική για τα χημικά επηρεάζει όλα τα προϊόντα με τα οποία ερχόμαστε σε επαφή καθημερινά και το περιβάλλον συνολικά. Η καταστροφή του στρώματος του όζοντος στην στρατόσφαιρα, η αύξηση των αλλεργιών, οι διαταραχές του ορμονικού συστήματος ή οι αλλαγές στην αναπαραγωγική ικανότητα, η ρύπανση των νερών ή η αύξηση των καρκίνων συνδέονται σε σημαντικό βαθμό με την ανεπαρκή πολιτική για τα χημικά. Μια βιώσιμη πολιτική για τα χημικά είναι η βάση για μια πολιτική προστασίας του περιβάλλοντος και βελτίωσης της δημόσιας υγείας. Σύμφωνα με έρευνες του UCB Institute of Allergy (1998, The European Allergy White Paper) το 15-20% των Δυτικοευρωπαίων υποφέρει από αλλεργίες και άσθμα.
Ένας πολίτης σήμερα στην Ελλάδα έρχεται σε επαφή με χημικά μέσα από:
Το πρωινό, το μεσημεριανό ή και το βραδινό φαγητό του. Η ασθένεια των τρελών αγελάδων (Βρετανία 1996, Δανία 1999) και το σκάνδαλο με τις διοξίνες στα κοτόπουλα του Βελγίου (καλοκαίρι 1999) είναι η κορυφή του παγόβουνου και μας υπενθυμίζουν ότι πολύ συχνά τα επικίνδυνα χημικά ή λάθος πρακτικές θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των τροφίμων. Πολύ πιο επικίνδυνη είναι, όμως, η κατανάλωση σε καθημερινή βάση υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων σε φρούτα και λαχανικά. Ένα στα τρία φρούτα και λαχανικά περιέχουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων σύμφωνα με στοιχεία των φορέων ελέγχου.
Τα ρούχα που φοράει, που είναι πιθανό να είναι βαμβακερά. Για την καλλιέργεια του βαμβακιού έχουν χρησιμοποιηθεί τεράστιες ποσότητες επικίνδυνων φυτοφαρμάκων, π.χ. μεθυλ-παραθείο ή και DDT (αν το βαμβάκι προέρχεται από χώρες εκτός ΕΕ). Ίχνη από αυτά τα χημικά ανιχνεύονται συχνά στα ρούχα που φοράμε.
Τα αρώματα που φοράμε ή τα αποσμητικά χώρου που χρησιμοποιούμε και τα οποία μπορεί να περιέχουν επικίνδυνα χημικά. Σαμπουάν, βερνίκια για νύχια, λοσιόν κι άλλα χημικά για την περιποίηση του σώματος συχνά περιέχουν αρώματα στα οποία όλο και περισσότεροι άνθρωποι αποκτούν αλλεργία. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπολογίζεται ότι πάνω από 4-8 εκατομμύρια άτομα είναι αλλεργικοί σε αρωματικές ενώσεις. Ακόμα και σε παιδικά παιχνίδια εντοπίζονται αρωματικές ενώσεις που ξεπερνούν τα όρια ασφαλείας.
Σε έρευνες το 2000 εντοπίστηκαν σε καταναλωτικά προϊόντα και παιδικά είδη εξαιρετικά επικίνδυνες και τοξικές ουσίες που παραμένουν στο περιβάλλον, όπως το ΤΒΤ (τριβουτυλοκασσίτερο, οργανική ένωση του κασσίτερου). Οι ενώσεις αυτές χρησιμοποιήθηκαν ως βιοκτόνα στα υφαλοχρώματα για να μην προσκολλώνται στα ύφαλα των πλοίων οστρακοειδή, τα οποία μειώνουν την ταχύτητα που πλέουν τα σκάφη. Με διεθνή συμφωνία έχουν επιβληθεί απαγορεύσεις και περιορισμοί για την εφαρμογή τους στα σκάφη μεγάλου μήκους.
Τον αέρα που αναπνέουμε είτε μέσα σε κτίρια είτε στο αστικό περιβάλλον. Στον αέρα του εσωτερικού των κτιρίων η σκόνη που μεταφέρει συχνά και ρύπους, εκπομπές αερίων και στοιχείων από τα οικοδομικά υλικά και τον εξοπλισμό, αποσμητικά και αρώματα, νικέλιο, χρώμιο, φορμαλδεϋδη, φθαλικά άλατα σε υλικά από πλαστικό PVC σε συνδυασμό με μικροσωματίδια που προέρχονται από τις καύσεις πετρελαίου μπορεί να προκαλέσουν αλλεργίες ή και άσθμα. Σε μια έρευνα που έκανε με τη βοήθεια μοντέλων σε υπολογιστή (QSAR/SAR) το Γραφείο Προστασίας Περιβάλλοντος της Δανίας εξετάστηκαν 50.000 χημικές ουσίες και σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του μοντέλου περίπου 20.000 χημικές ουσίες ταξινομήθηκαν ως «μεταλλαξιογόνες», «καρκινογόνες», δερματολογικά αλλεργιογόνες», «τοξικές» ή «επικίνδυνες για το υδάτινο περιβάλλον». Μερικές χημικές ουσίες μπορεί να έχουν περισσότερες από μία από αρνητικές επιδράσεις. Προς το παρόν σε ευρωπαϊκό επίπεδο η Λίστα με τις Επικίνδυνες Ουσίες (Annex 1 της Οδηγίας 67/548) περιέχει μόνο 5.000 χημικά, ενώ η χημική βιομηχανία έχει ταξινομήσει περίπου 4.000 χημικές ουσίες.
Για μια Πράσινη Χημεία Το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS συμμετέχει ενεργά στο Δίκτυο Πράσινης Χημείας που δημιουργείται με πρωτοβουλία της Ένωσης Ελλήνων Χημικών και των Πανεπιστημίων γιατί:
Θεωρεί ότι απαιτούνται συστηματικές και συντονισμένες ενέργειες για τον περιορισμό των κινδύνων για τη δημόσια υγεία από την έκθεσή μας ταυτόχρονα σε πολλαπλούς επικίνδυνους ρύπους, καρκινογόνες ενώσεις και παράγοντες ενδοκρινικών διαταραχών, ακόμα και αν πρόκειται για χαμηλές συγκεντρώσεις.
Θα πρέπει να ενθαρρυνθούν οι παραγωγοί αλλά και να ευαισθητοποιηθούν οι ερευνητές και οι χρήστες / καταναλωτές ώστε να συντελεστούν αλλαγές στην παραγωγή διαδικασία. Στόχος είναι περισσότερο φιλικά στο περιβάλλον προϊόντα, πιο υπεύθυνες περιβαλλοντικά παραγωγικές διαδικασίες. Υποστηρίζουμε τη θέσπιση ετήσιων βραβείων ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ, όπως γίνεται στη Βρετανία, την Ιταλία και τις ΗΠΑ.
Στηρίζει μια στροφή της έρευνας στα πανεπιστήμια αλλά και της εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες προς την ΠΡΑΣΙΝΗ ΧΗΜΕΙΑ, ώστε και το έργο που παράγεται να συμβάλλει στην βιώσιμη ανάπτυξη αλλά και να μειωθούν οι επιπτώσεις στο περιβάλλον από τη λειτουργία των διαφόρων εργαστηρίων σε σχολεία και πανεπιστημιακές σχολές.
Ενθαρρύνει την ευαισθητοποίηση των καταναλωτών, ώστε να επιλέγουν προϊόντα πιο φιλικά στο περιβάλλον (π.χ. μη τοξικά χρώματα) ώστε να δημιουργηθεί μια ισχυρή πίεση για πράσινα προϊόντα και υπεύθυνες παραγωγικές διαδικασίες.
Στοχεύει στη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας σε ένα τομέα με σημαντικό δυναμικό και ανερχόμενο σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Με δεδομένο ότι η Ελλάδα δεν διαθέτει μια πολύ δυναμική και βαριά βιομηχανία η ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων μικρής και μεσαίας κλίμακας που θα βασίζονται σε φυσικά και πράσινα χημικά
Πηγή:
http://www.medsos.gr/
